Bestaan er gedrags- of persoonskenmerken waar je terroristen gemakkelijk aan kunt herkennen? Kijkend naar de werkwijze van de opsporings-diensten dringt zich een bevestigend antwoord op. Op grote schaal maken deze gebruik van risicoprofielen, met kenmerken die veelal etnisch van aard zijn. Zo mag de baarddrager met een Arabisch klinkende achternaam op de luchthaven rekenen op flink wat extra aandacht. En helemaal verdacht is de passagier die juist zijn baard heeft afgeschoren om maar niet op te vallen.
In dit essay neemt Frank Bovenkerk, bijzonder hoogleraar op de FORUM Frank Buijs leerstoel inzake Radicaliseringsstudies, deze ethnic profiling kritisch onder de loep. Los van alle bedenkingen op juridische en morele gronden valt er volgens hem ook heel wat af te dingen op de systematiek van de methode zelf. Het profiel zoekt naar iets dat eenvoudigweg niet bestaat, maakt hij duidelijk. En is ook niet effectief vanwege problemen van validiteit: de criteria deugen over het algemeen niet. Veelal gaat het om kenmerken die zichzelf allang overleefd hebben. Ook houdt de methode onvoldoende rekening met neutraliserende reacties.
Wat Bovenkerk nog het meest dwarszit, is de geringe aandacht voor de contraire effecten. De methodiek leidt onherroepelijk tot stigmatisering van bevolkingsgroepen. Ze zullen vervreemd raken van de overheid en de opsporingsinstanties, zich als groep miskend en opzij gezet gaan voelen en zich daardoor als het ware in eigen kring opsluiten. De zo belangrijke inside-informatiestroom stagneert en tegelijk tekent zich nog een ander gevaar af: het sociale isolement vormt de voedingsbodem bij uitstek voor radicalisering en daarmee van toenemende terroristische dreiging.
Auteur: Frank Bovenkerk
Paperback
47 pagina’s | G en G uitgeverij | juli 2009
In de ochtend van 30 november 1989 werd Alfred Herrhausen, voorzitter van de Deutsche Bank, door middel van een vlekkeloze terroristische aanslag om het leven gebracht.
Op 28 september 1994 valt een kleine politiemacht het huis van journalist Hans Krikke binnen. Een paar weken later krijgen Krikke en zijn collega Müter te horen dat zij officieel worden beschuldigd van politiek terrorisme. In ‘Dagboek van een RARA-terrorist’ doet Krikke verslag van zijn vaak hopeloze gevecht tegen het etiket ‘verdacht terrorist’. Opdrachtgevers trekken zich terug en Justitie zet in haar ‘strijd voor democratie’ alle middelen in – zelfs ondemocratische. Zij maakt bijvoorbeeld gebruik van journalisten – onder andere van De Telegraaf – om haar bewijsvoering rond te krijgen. Als verdachte wordt Krikke behandeld als veroordeelde. Wat hij ook ontkent, hij blijft schuldig tot het tegendeel bewezen is. Krikke heeft een persoonlijk verslag geschreven over een zeer ingrijpende periode uit zijn leven. Daarin verkent hij de grenzen van het politiek engagement. Het aan-klagen van politici en ondernemers, zo ontdekt Krikke, gaat in Nederland niet straffeloos of zonder tegenwerking.