NEE dat mag niet!

Recht op behandeling

Iedereen heeft recht op behandeling door een arts. Een arts mag bij de behandeling geen onderscheid maken op grond van verzekering, geloofsovertuiging of uiterlijk. Er zijn twee belangrijke uitzonderingen waarbij een arts een behandeling wel mag weigeren:

Als de behandeling tegen zijn geweten ingaat. Zoals euthanasie.
Bij een zinloze medische handeling. Zoals een behandeling die niet tot beterschap zal leiden.

De vereisten voor medisch zinvolle handelingen zijn:

Het handelen van de arts draagt bij aan verbetering van de gezondheid van de patiënt.
De behandeling is redelijk in verhouding tot het doel.
De patiënt is niet te ziek om nog te worden behandeld.

Een arts zal hierbij altijd de voor- en nadelen moeten afwegen.
Beëindiging

Een arts kan de behandeling aan u beëindigen. Daarvoor moet een geldige reden zijn en bovendien moet hij of zij dat goed motiveren. De arts mag de behandelingsovereenkomst alleen beëindigen als:

De arts persoonlijke gevoelens voor u heeft die de behandeling belemmeren.
De arts met zijn praktijk stopt. De arts zal u dan naar een collega moeten verwijzen.
De vertrouwensrelatie tussen de arts en u is verstoord.
U vraagt om een behandeling die tegen de medische standaard en het geweten van de arts in gaat, bijvoorbeeld euthanasie.

De arts moet er ook voor zorgen dat u de zorg krijgt die u nodig heeft. Totdat u een nieuwe arts heeft gevonden moet hij u nog behandelen.
Second Opinion

Als u de mening van een andere arts wilt horen, kunt u om een second opinion vragen. U kunt dat op ieder moment vragen en het mag niet door uw eigen arts worden tegengewerkt. Bijvoorbeeld als u denkt dat er een andere behandeling mogelijk is. Het betekent overigens niet dat de arts die de second opinion uitvoert, de behandeling ook overneemt.
Toestemming en weigering

Zonder toestemming geen behandeling. Als u naar de dokter gaat met gezondheidsklachten betekent dat niet automatisch dat u ook instemt met een behandeling. De arts moet u eerst duidelijk informeren over uw ziekte, de behandelmethoden, en eventuele alternatieven. Zo krijgt u een goed beeld van wat er met u aan de hand is. Op basis van die informatie kunt u bepalen of u met de voorgestelde behandeling instemt of dat u deze weigert. Dit heeft ‘geinformeerde toestemming’. In sommige gevallen geldt de ‘veronderstelde toestemming’. Als u naar de tandarts gaat om uw kies te laten trekken mag de tandarts ervan uitgaan dat u daar toestemming voor geeft. De tandarts hoeft dat dan niet expliciet aan u te vragen als u in de tandartsstoel zit. Voor verrichtingen die niet ingrijpend zijn geldt ook de veronderstelde toestemming.
Toestemming

U moet zelf toestemming geven voor uw behandeling. Bent u zelf niet in staat om toestemming te geven, dan wordt toestemming gevraagd aan uw partner of familieleden. Als u bijvoorbeeld buiten bewustzijn bent, mag de arts u ook behandelen zonder toestemming van u of van uw naasten. Het moet dan gaan om een acute situatie waarin onmiddellijke behandeling noodzakelijk is.
Weigering

Zonder toestemming wordt u niet behandeld. U moet een weigering van een behandeling duidelijk laten blijken. U kunt bijvoorbeeld met uw huisarts vooraf een aantal afspraken maken en deze op papier zetten. Zo kunt u hem of haar kenbaar maken geen bloedtransfusie te willen, omdat dat in strijd is met uw geloofsovertuiging.
Vrije keuze arts

U kunt zelf kiezen door welke arts u wordt behandeld. Dat is uw recht. Het is wel raadzaam om eerst te overleggen met uw zorgverzekeraar. Want als uw verzekeraar geen contract met de arts van uw keuze heeft gesloten, kunt u (een deel van) de kosten zelf moeten betalen. Ook kunt van arts veranderen als u dat wilt. Daarvoor hoeft u geen reden op te geven.

Zoek een huisarts dicht in de buurt, zodat hij of zij binnen 15 minuten bij u kan zijn.
Ga pas weg bij uw huidige huisarts als u een nieuwe heeft gevonden.
Als u een nieuwe huisarts heeft gevonden moet u uw oude huisarts hierover inlichten en vragen om uw medisch dossier op te sturen naar de nieuwe huisarts.
Informeer bij uw zorgverzekeraar of er een contract is met de huisarts van uw keuze.

Recht op informatie

Als patiënt bent u aangewezen op de informatie van uw zorgverlener/behandelaar. De zorgverlener/behandelaar is iedereen die handelingen op het gebied van de geneeskunst verricht. Bijvoorbeeld een arts, een tandarts of manueel therapeut. Tegenwoordig is veel informatie te vinden op internet, maar de zorgverlener is degene die u moet vertellen welke ziekte u heeft en hoe u daarvoor behandeld kunt worden. Hij moet u tenminste goed en duidelijk informeren over:

De diagnose
De behandelingsmogelijkheden en de te verwachten resultaten
De risico’ s en bijwerkingen
De gevolgen voor uw gezondheid als u niet wordt behandeld
Andere behandelingsmogelijkheden en de voor- en nadelen daarvan

In de volgende gevallen krijgt u géén informatie:

U heeft aangegeven geen informatie te willen (U mag informatie weigeren).
De informatie leidt tot onaanvaardbaar psychische belasting, in dit geval zal de arts eerst de mening vragen van een collega-arts.

Inzage medisch dossier

Uw medische gegevens zijn alleen zichtbaar voor u en voor uw behandelaars. Andere mensen hebben geen inzage in uw medisch dossier. Alleen wanneer u hiervoor uitdrukkelijke toestemming geeft, hebben anderen ook inzage. Als u overlijdt, dan kan op grond van veronderstelde toestemming of zwaarwegende belangen inzage worden gegeven aan nabestaanden. U heeft het recht op inzage in alle medische informatie over uzelf. De hulpverlener kan op uw verzoek een verklaring opnemen in het dossier met daarin uw visie over de informatie in uw medisch dossier.

Als u wilt lezen wat er in uw medisch dossier staat, kunt u het beste een brief schrijven aan uw zorgverlener, bijvoorbeeld uw huisarts of uw behandelaar het ziekenhuis.

Gebruik hiervoor onze: Voorbeeldbrief Inzage medisch dossier.
Zorgtarieven

Iedere behandeling voor de arts, tandarts of in het ziekenhuis kost geld. Niet alle behandelingen worden door uw zorgverzekering vergoed. U kunt zich bijvoorbeeld niet hebben verzekerd voor de tandarts. U krijgt de rekening dan toegestuurd. Per behandeling heeft de overheid een maximumtarief vastgesteld op grond van de Wet tarieven gezondheidszorg (Wtg). De Nederlandse Zorgautoriteit (Nza) publiceert deze tarieven en houdt toezicht op de naleving ervan.

Let op! De tarieven voor tandartszorg zijn met ingang van 2012 vrijgegeven.

Blijkt dat u een te hoge rekening heeft ontvangen van uw arts? Neem dan eerst contact op met de arts of met het administratiekantoor waarvan u de rekening heeft gekregen. Als u er samen niet uitkomt, stuur dan een kopie van uw rekening naar de Nederlandse Zorgautoriteit. In een begeleidende brief schrijft u waarom de rekening te hoog is.
Rechten van jongeren

Voor kinderen en jongeren gelden aparte regels, afhankelijk van hun leeftijd.
Jonger dan 12 jaar

Van kinderen jonger dan 12 jaar, geven de ouders toestemming voor de medische behandeling van het kind. Is het niet mogelijk om de ouders om toestemming te vragen dan kan de arts besluiten zonder toestemming te behandelen. Bijvoorbeeld als er geen tijd is en de behandeling snel moet plaatsvinden. Alle rechten die op een patiënt van toepassing zijn, hebben ouders voor hun kinderen jonger dan 12 jaar.

Wat als een patiënt 10 jaar is en de ouders geen toestemming geven voor een medisch noodzakelijke behandeling? In dat geval kan de rechter worden gevraagd een kinderbeschermings-maatregel uit te spreken. Een voorbeeld hiervan is de (voorlopige) ondertoezichtstelling. Dan kan de rechter vervangende toestemming geven om zo een medisch noodzakelijke behandeling toch te kunnen laten doorgaan.
Tussen 12 en 16 jaar

Bij kinderen tussen de 12 en 16 jaar, moeten de ouders én het kind toestemming geven voor een behandeling.
Vanaf 16 jaar

Vanaf 16 jaar mag een jongere zelf een behandeling met een arts afspreken (behandelingsovereenkomst). Informatie over de behandeling hoeft alleen aan de jongere gegeven te worden. Toestemming van ouders is dan niet meer nodig.
Klachtrecht in de gezondheidszorg

Bent u niet tevreden over een behandeling door uw arts? Bent u slachtoffer van een medische fout? Als patiënt heeft u het recht om te klagen over uw zorgverlener of zorginstelling. Dit is geregeld in de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (Wkcz). Een zorgverlener is iedereen die een geneeskundig beroep uitoefent en handelingen op het gebied van de geneeskunst verricht, bijvoorbeeld (huis)artsen, verpleegkundigen, psychiaters maar ook ziekenhuizen. Wanneer u een klacht heeft over een zorgverlener, dient u in alle gevallen eerst naar de zorgverlener zelf toe te stappen om deze de kans te geven de klacht te verhelpen. Soms hebben instellingen, zoals een verpleegtehuis of een ziekenhuis, een klachtenfunctionaris die bij dit gesprek kan bemiddelen.