In diverse media verschenen onlangs artikelen over de zogenoemde sleepwet en een mogelijk referendum. Hoewel er terechte punten over de problemen rond referenda worden gemaakt, worden er door journalisten ook ‘misverstanden’ verspreid. Hieronder de vijf belangrijkste.
1. Het sleepnet zou maar een zeefje zijn
Vorige week verscheen een artikel waarin beweerd werd dat het wel meeviel met het sleepnet. Het zou eigenlijk maar een ‘zeefje’ zijn in plaats van een groot sleepnet. Minister Plasterk zegt in antwoord op vragen van de Eerste Kamer over de grootschaligheid van het afluisteren: “Het op grote schaal vergaren van informatie is natuurlijk de kern van de […] interceptie. Dat gebeurt op grote schaal. […] Dat het stelselmatig gebeurt, kan noodzakelijk zijn.”
Er wordt straks dus wel degelijk stelselmatig en op grote schaal afgeluisterd.
2. De nieuwe wet zou noodzakelijk zijn
Voorstanders en sommige journalisten zeggen dat de nieuwe wet nodig is omdat de huidige wet verouderd zou zijn. Zij nemen het argument van de regering over, maar dat is nergens hard gemaakt. Ook onder de ‘oude’ wet mag de AIVD van verdachte personen en organisaties het internetverkeer al afluisteren.
De toezichthouder op de geheime diensten CTIVD gaf bij de presentatie van het sleepwet voorstel direct al aan niet overtuigd te zijn van de noodzaak om de bevoegdheden uit te breiden.
De commissie Dessens, die de oude wet evalueerde, geeft in de eindrapportage als enige onderbouwing van de noodzaak dat ‘belanghebbenden’ (onder andere de AIVD) hierom vragen. “Volgens diverse belanghebbenden vragen voortschrijdende technologische ontwikkelingen om een aanpassing van de huidige bevoegdheden om te kunnen blijven inspelen op de dreigingen die afkomen op de Nederlandse samenleving.”
Dat ‘belanghebbenden’ om meer bevoegdheden vragen ligt voor de hand, maar dit toont op geen enkele wijze de noodzaak aan van deze vergaande inbreuk op grondrechten van burgers.
3. We hoeven het niet over de kosten te hebben
Door alle discussie over de bevoegdheden, verdwijnt het verhaal over de kosten in sommige media naar de achtergrond. Wat de AIVD aan bevoegdheden erbij krijgt, wordt betaald door de burgers in de vorm van verlies van privacy, vrijheid, geld en mogelijk zelfs veiligheid.
Deze wet maakt een onevenredig grote inbreuk op de privacy zoals geregeld in artikel 8 van het Europees Verdrag van de Mens. De geschiedenis van de bewaarplicht telecomgegevens leert ons dat ingevoerde wetten achteraf als onrechtmatig kunnen worden bestempeld.
Daarnaast heeft het grootschalig afluisteren een intimiderend effect op mensen. Wie voelt zich nog volledig vrij om het internet op te gaan als men het gevoel heeft dat de overheid bij alles meekijkt? Het is daarbij de vraag of de AIVD zich niet gaat verliezen in het afluisteren van onverdachte burgers en het zicht op bekende jihadisten verliest. Dit kan tot meer onveiligheid leiden.
Amnesty beschrijft het mooi: “Staten [hebben] de plicht om alle mensenrechten te beschermen, zowel het recht op leven als het recht op privacy en vrijheid van meningsuiting. In mensenrechten kun je niet ‘shoppen’”.
4. Het referendum zou niet het juiste middel zijn
Een raadgevend referendum zou niet kunnen werken bij een complexe wet omdat de makers niet weten wat een ja of nee betekent. Dit is te simpel geredeneerd.
Een mogelijk referendum zal feitelijk gaan over de stelling: “De nieuwe (afluister)bevoegdheden zijn nodig.” Komt daar een ‘nee’ uit, dan betekent dat niet dat de gehele wet wordt afgeschoten. Wel betekent het dat de wet opnieuw door de Tweede Kamer behandeld zal moeten worden met als ‘advies’ van het volk dat de bevoegdheden moeten worden ingeperkt.
5. Een referendum zou toch niets veranderen.
Deze wet is overhaast door de Tweede Kamer gegaan omdat er verkiezingen aankwamen. Dat was politiek gezien handig, maar het heeft een slechte wet voor Nederland opgeleverd. Er is door vrijwel alle deskundigen en adviesorganisaties aangegeven dat bevoegdheden meer afgebakend moeten worden en het toezicht tekort schiet. Deze wet kent een lange geschiedenis van discussie en aanpassingen. Het is niet teveel gevraagd om deze discussie eerst eens af te maken alvorens met de wet aan de slag te gaan.
Politieke partijen als SP, FvD, PvdD steunen het referendum en zelfs de PVV moedigt een referendum aan. Als het debat opnieuw gevoerd zal worden, zullen ook de bedenkingen van GroenLinks, D66 en ChristenUnie weer een rol gaan spelen, zeker als zij deel gaan uitmaken van de regering. D66 diende in de Kamer maar liefst 21 wijzigingsvoorstellen op deze wet in waarvan het merendeel over het inperken van bevoegdheden.
Teken voor een referendum
Vindt u ook dat burgers zich zouden moeten uitspreken over deze verregaande bevoegdheden van onze geheime diensten? Tot en met 16 oktober 2017 kunt u de oproep voor een referendum hier tekenen. U kunt ook direct uw handtekening naar de Kiesraad opsturen. Daarvoor kunt u hier het formulier en adres vinden.
Bron: privacybarometer.nl