Wie herinnert zich nog het verhaal van de Haagse straatveger (die natúúrlijk weer Harry heet), die ontslagen werd, na 3 jaar in de bijstand belandde en daar, met behoud van uitkering, weer straatveger werd? Bij wijze van ‘werkervaring’? Maar dan wel voor 400 bruto in de maand minder? Het viel me toen op dat het relatief weinig beroering veroorzaakte, maar nu, bijna een half jaar verder, begin ik het idee te krijgen dat dit wel eens de toekomst kon worden voor veel werk.
Een vergelijkbaar verhaal, rond dezelfde tijd, hoorde ik via een kennis van mij: al enige tijd werkloos solliciteerde hij, om bezig te blijven, als vrijwilliger bij de voedselbank. Toen hij bij de Sociale Dienst meldde, dat hij vrijwilligerswerk gevonden had, kreeg hij echter nul op het rekest. Dat kon niet doorgaan, want hij was al ingedeeld in een schoffeltraject, bij wijze van… het opdoen van werkervaring. Het was dus kennelijk niet de bedoeling dat men zomaar zelf op zoek ging naar manieren om, bij het ontbreken van een betaalde baan, de tijd nuttig en maatschappelijk verantwoord in te vullen. Toevallige bijkomstigheid: de gemeente had niet lang daarvoor juist de plantsoenendienst min of meer wegbezuinigd…
En zo hoor je nog meer van die verhalen. Gemeenten krijgen vanaf 1 januari 2014 meer zorgtaken, maar moeten daarop tegelijkertijd fors bezuinigen. De gemeente Deventer had de oplossing, namelijk de gehele thuiszorg uitbesteden aan… vrijwilligers en bijstandsgerechtigden, die dat werk dan met behoud van uitkering moesten doen. Inclusief sommige medische handelingen, die nu door verpleeghulpen worden verricht! Het personeel van de thuiszorg? Ja, dat krijgt de zak. Landelijk zo’n 50.000 om precies te zijn! Als het in Deventer kan, kan het natuurlijk overal. Nog geen dag later kwam vanuit politiek Den Haag de kreet dat dìt toch vooral niet de bedoeling was en de verantwoordelijke wethouder trok haar keutel haastig in. Maar wat typisch toch, dat ik (en nee, ik kan het helaas niet aantonen) deze toekomst voor o.a. de thuiszorg en veel vergelijkbare werkzaamheden al een jaar geleden voorzag.
Eerst was er de postbode, toen de plantsoenendienst en vervolgens waagde men dus een poging richting thuiszorg. Op zich ben ik er helemaal niet tegen dat bijstandsgerechtigden vrijwilligerswerk doen. Ik heb er ook geen moeite met dat je als samenleving een ‘tegenprestatie’ mag verwachten voor een ontvangen uitkering. Sterker nog, dat staat in de nieuwe Bijstandswet. En ik kan me beslist voorstellen dat zulk werk een voldaan gevoel geeft, dat je weer een beetje meedoet, dat het een zeker levens- en arbeidsritme oplevert, plus èchte sociale contacten en dat heb je allemaal niet als je thuis op de bank blijft zitten, of je zou je Facebook-vrienden tot je sociale contacten willen rekenen. Kortom, als ‘steuntrekker’ heb je er ook nog wat aan. Maar betaalde arbeidsplaatsen laten vervallen om ze vervolgens in te laten vullen door uitkeringsgerechtigden is wat mij betreft absoluut not done! Dat heet verdringing (al kunnen de ‘verdringers’ er niet bijster veel aan doen).
Want dan wordt echt werk, waar een fatsoenlijk salaris bij hoort simpelweg afgepakt. Daarna wordt het een uitkeringsgerechtigde in de maag gesplitst en die krijgt als beloning/salaris de belofte dat hij/zij niet zal worden gekort op zijn/haar uitkering. Arbeid dient beloont te worden met, het woord zegt het al, loon, bijbehorende arbeidsvoorwaarden, pensioenopbouw, etc. En dus niet met een bijstandsuitkering! Maar ja, lekker goedkoop hè! Zonder CAO, pensioenlasten, ontslagregeling en noem het allemaal maar op! En intussen mag je bijvoorbeeld geen stage lopen, want dan kun je niet solliciteren!
Volgens sommigen is dit dwangarbeid. Volgens anderen niet, omdat je de keus hebt om te weigeren. Maar een weigering kost je het laatste beetje inkomen dat je nog hebt, dus hoeveel keus heb je dan? Anderen hoor ik roepen: “Dat is juist goed, zet ze maar aan het werk, die luiwammesen die hun hand ophouden!” Tsja, totdat je ineens te horen krijgt dat jij ontslag krijgt en iemand met een bijstandsuitkering je baan overneemt.
Staatssecretaris Jetta Klijnsma is dol op vrijwilligers, zegt ze. En tegenover arbeid zou niet altijd een financiële vergoeding moeten staan, zegt ze. Ik doe zelf ook vrijwilligerswerk, want ook ik vind dat belangrijk! Deze samenleving kan niet zonder vrijwilligers! Tenminste, zolang vrijwilligers werk doen, dat anders niet wordt gedaan door betaalde krachten. Of is dit de ‘hervorming van de arbeidsmarkt’ die de regeringspartijen voor ogen hebben?
Zo ja, dan houd ik mijn hart vast!