De Buitenparlementaire Oppositie

Het KLPD gaat vanaf 1 januari 2010 het aantal internettaps landelijk registreren. Justitie zal deze cijfers periodiek bekendmaken, zoals nu al enige tijd gebeurt met telefoontaps.

Dat beloofde Minister Hirsch Ballin van Justitie deze week aan de Kamer. Jarenlang heeft Justitie categorisch geweigerd om alle soorten taps centraal te registreren. Onder druk van de Kamer wordt sinds twee jaar wel het aantal telefoontaps vastgelegd en gemeld aan het parlement.

Mag niet, kan niet

Het aantal internettaps bleef tot nog toe echter geheim. In septemberschreef Justitie dat dit niet bekend werd gemaakt “in het belang van de opsporing en de staatsveiligheid”.

Iets later volgde een andere verklaring: “Het is op dit moment niet mogelijk om op geautomatiseerde wijze, betrouwbare (valide) gegevens te genereren ten aanzien van het aantal taps op internet aansluitingen.” Cijfers, voor zover al beschikbaar, zouden op handmatige wijze moeten worden gedestilleerd, een buitengewoon bewerkelijk en kostbaar proces, stelde Justitie.

KLPD zal alles meten

Nu heeft de minister ook bakzeil moeten halen betreft internettaps, onder druk van de Kamer. Vanaf 1 januari 2010 zal het KLPD centraal gaan registreren hoeveel internettaps worden uitgevoerd. Dat kan gaan om verkeersgegevens, maar ook de inhoud van elektronische communicatiekanalen als e-mail en chat, bevestigt het Ministerie desgevraagd.

Onderzoek naar tapgedrag

Tevens komt er een nieuw, uitgebreid onderzoek naar de tappraktijken van de Nederlandse Justitie en politie. Een woordvoerder van Justitie meldt dat de resultaten van dat onderzoek nog wel even op zich laten wachten. “Het moet waarschijnlijk worden aanbesteed. Pas als die aanbesteding rond is, kan het onderzoek daadwerkelijk beginnen.”

Vooral SP en GroenLinks hekelden deze week het ‘ongebreidelde’ tappen. Maar die mening is niet unaniem. Volgens Fred Teeven van de VVD zijn de procedures rond het tappen goed geregeld en mag Justitie best nog meer tappen.

In Privacy Matters poogt acteur Hugo Metsers duidelijk te maken wat de gevaren zijn van het ongebreideld verzamelen van informatie over burgers door overheid en bedrijfsleven. De film stelt: ‘privacy gaat niet over het verbergen van een zonde, maar over wie de informatie heeft en wat diegene er mee doet.’

Volgens de makers ligt onder andere het gevaar van grootschalige identiteitsdiefstal op de loer, doordat systemen onvoldoende zijn beveiligd. Daarnaast kunnen ‘domme’ machines die de informatiestromen moeten analyseren, onjuiste conclusies trekken doordat alleen naar patronen wordt gekeken. In de film wordt als voorbeeld het onder toezicht plaatsen van een gehele straat aangehaald. Dit gebeurde nadat er op internet door een scheikundeleraar naar ‘zwaar water’ werd gezocht. Het systeem sloeg echter vals alarm omdat er volgens de database ook moslims in de straat woonden. Ten slotte wordt ook de Europese bewaarplicht bekritiseerd, een privacygevoelig systeem waar Xs4all zich tevergeefs tegen heeft verzet.

Gezocht hoge beloning

In de eerste helft van dit jaar zijn 13.223 telefoonnummers afgeluisterd. In tachtig procent van de gevallen betrof het een mobiele telefoon; in twintig procent ging het om een vaste telefoonaansluiting.

Van januari tot en met juni liepen er per dag gemiddeld 2254 taps, schrijft minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin (CDA) in een brief aan de Tweede Kamer.

Daarmee ligt het gemiddelde hoger dan over heel 2008, toen er dagelijks zo’n 1946 taps liepen. Vorig jaar werd voor 26.425 telefoonnummers een bevel tot aftappen gegeven door het Openbaar Ministerie.

Hierbij ging het in negentig procent om mobiele telefoons en in tien procent om een vaste lijn.

In de praktijk is crimineel Nederland al meer dan twee jaar in staat door middel van GSM met elkaar te bellen zonder dat justitie het signaal kan afluisteren. Dat zegt directeur Bert Boer van Alphium BV, een leverancier van data beveiligingsproducten.

Alphium levert al twee jaar een oplossing van Siemens waarmee van GSM naar GSM toestel en van een vast ISDN station naar een GSM toestel gebeld worden zonder dat derden het bericht kunnen afluisteren. Het bedrijf heeft nog niet zolang geleden een demonstratie gegeven aan Europol. ‘Ik begrijp al die media-aandacht niet,’ zegt Boer, die zelfs al eens offertes heeft gestuurd naar ambtenaren in Den Haag.

Deze week is er de nodige ophef ontstaan rond zogenoemde cryptofoons: mobiele telefoons die niet kunnen worden afgeluisterd omdat het telefoonverkeer versleuteld wordt. Vorige week toonde Fox-IT op een beurs in Utrecht al een Zweedse vinding en maandag lanceerde oud hacker en Xs4all oprichter Rop Gonggrijp de GSMK CryptoPhone 100, een handcomputer met encryptiesoftware die voor 1800 euro via internet kan worden besteld.

Hoewel de technologie is bedoeld voor bedrijven en overheidsdiensten, kan de cryptofoon ook door criminelen worden gebruikt voor onderling contract. Die krijgen met deze ‘onkraakbare’ telefoon vrij spel, zo zeggen beveiligingsexperts. CDA-Kamerlid Sybrand van Haersma Buma heeft minister Donner daarom schriftelijke vragen gesteld. De Nederlandse politie- en opsporingsdiensten leunen bij hun werkzaamheden namelijk zwaar op telefoontaps.

Voorlopig zal de overheid echter weinig kunnen doen. In Nederland is het gebruik van cryptografie volstrekt legaal en is iedereen vrij om zijn telecommunicatie of (e-mail) bestanden te versleutelen. Wel mag de politie iedereen dwingen om documenten te ontsleutelen, bijvoorbeeld tijdens een huiszoeking. Op weigering staat maximaal drie maanden gevangenisstraf, alleen geldt die verplichting weer niet voor verdachten. (lees verder…)