De nieuwe sleepwet geeft geheime diensten verregaande bevoegdheden die niet effectief zijn in de strijd tegen terrorisme. Wel zijn de bevoegdheden intimiderend en zelfs onrechtmatig. Om die reden is een referendum over de wenselijkheid van deze sleepwet dringend noodzakelijk.  

Met de nieuwe sleepwet mogen de inlichtingendiensten grootschalig het internet afluisteren, meekijken wat u doet op WhatsApp, Twitter of Facebook en deze afgeluisterde gegevens drie jaar bewaren. Ze mogen gegevens die bedrijven en (zorg-)instellingen van u hebben automatisch aftappen en elektronische apparaten hacken zoals laptops, mobieltjes, slimme meters en zelfs pacemakers. Al deze gegevens mogen aan elkaar gekoppeld worden en met profielen worden doorzocht. De gegevens mogen ook gebruikt worden om misdrijven op te sporen en om met buitenlandse inlichtingendiensten te delen.

Op dit moment worden 300.000 handtekeningen verzameld voor een referendum. Via een referendum zou de Nederlandse bevolking zich kunnen uitspreken of we deze verregaande bevoegdheden in onze vrije samenleving zien zitten. Dat is nodig vanwege de onderstaande grote problemen met deze wet.

Niet effectief

Grootschalig afluisteren is niet effectief. Bij de meeste aanslagen blijken de daders bekend te zijn bij inlichtingendiensten of bekend te staan als jihadist. Potentiële aanslagplegers die al bekend zijn, hoeft men niet op te sporen door grootschalig het internet af te luisteren. Ook onder de huidige wetgeving is het al mogelijk gericht verdachte personen op internet af te luisteren.

Bij de laatste aanslagen in Barcelona hebben de daders offline gecommuniceerd juist om ontdekking te voorkomen. De aandacht voor dergelijke dreigingen kan verslappen als de AIVD druk is met het afluisteren van de rest van Nederland.

De Raad van Europa heeft onderzoek gedaan naar grootschalig afluisteren en concludeert onomwonden dat “massasurveillance geen effectief middel is in de strijd tegen terrorisme of georganiseerde misdaad in vergelijking met traditionele, gerichte surveillance”.

Ook het doorzoeken van gegevens met profielen om terroristen te vinden is niet effectief. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid constateert: “Omdat elke terroristische aanslag uniek is, is het nagenoeg onmogelijk om een goed profiel te maken. In combinatie met een gering aantal aanslagen levert dit te hoge foutpercentages op.”

Gebrekkig toezicht

Verregaande bevoegdheden verdienen extra goed toezicht. Dat ontbreekt in deze wet. Voor de bevoegdheden moet een speciale commissie toestemming geven, maar die mag niet alle informatie inzien en kan daarom onmogelijk een afgewogen oordeel geven. Achteraf mag de toezichthouder CTIVD de inlichtingendiensten controleren, maar die mag weer geen bindende adviezen geven. Instanties als de Raad van State, de CTIVD en de Autoriteit Persoonsgegevens hebben er op gewezen dat het toezicht onder de maat is. Met die kritiek is niets gedaan.

Intimiderend

Er gaat een intimiderende werking van de wet uit. Grootschalig afluisteren van internet zal mensen voorzichtiger maken. U weet immers nooit of de autoriteiten meekijken bij wat u op internet doet. Een onderzoek van de universiteit van Californië laat zien dat na de Snowden-onthullingen, pagina’s met terrorisme-gerelateerde onderwerpen 20% minder werden bezocht. Een ander onderzoek laat zien dat 34% van de mensen terughoudender op internet wordt door het grootschalig afluisteren. Volgens de onderzoekster “dwingt de angst voor overheidscontrole tot een vorm van zelfcensuur die we normaal in politiestaten zien”.

Economische schade

Volgens Nederland ICT, de branchevereniging van de ICT sector die bijna € 30 miljard omzet en meer dan 250.000 medewerkers telt, is de nieuwe wet “funest“ voor het internationale vertrouwen. “De economische schade door het verlies aan vertrouwen in digitale diensten [na de onthullingen door Snowden] was in de VS groot. Het is zeer onwaarschijnlijk dat dit in Nederland anders zal zijn.”

In strijd met mensenrechten

Ongerichte massa-surveillance is in strijd met fundamentele mensenrechten. Afluisteren van mensen is alleen toegestaan als het duidelijk is afgebakend, zowel in tijd als in categorieën personen. Het Europese Hof heeft in 2008 het grootschalig afluisteren door de Britse regering vanwege het abstracte begrip “nationale veiligheid” als onrechtmatig bestempeld.

Totalitaire infrastructuur

Met de nieuwe wet wordt een infrastructuur opgetuigd om de gehele bevolking in de gaten te houden. Er komen aftappunten bij internetknooppunten en mogelijk bij (tech-)bedrijven of instellingen. Er komen grote opslagsystemen bij de AIVD en software om alle gegevens van Nederlanders te koppelen en analyseren. Dit is de infrastructuur die je verwacht in totalitaire regimes. Ook democratisch gekozen leiders kunnen die infrastructuur inzetten voor eigen doelen, zoals bijvoorbeeld de Turkse situatie laat zien.

Teken ook voor een referendum

Nederland zou zich sterk moeten verzetten tegen deze ontwikkelingen of zou in ieder geval mee moeten kunnen beslissen of we dit willen. Daarom verdient deze wet een referendum. Vindt u ook dat burgers zich zouden moeten uitspreken over deze verregaande bevoegdheden van onze geheime diensten? Tot en met 16 oktober 2017 kunt u de oproep voor een referendum hier tekenen. U kunt ook direct uw handtekening naar de Kiesraad opsturen. Daarvoor kunt u hier het formulier en adres vinden.

Bron: privacybarometer.nl