De Buitenparlementaire Oppositie

Begin jaren ’80 maakte stripheld RedRat onmiskenbaar onderdeel uit van het alternatieve interieur van menig kraakpand. Na jaren van afwezigheid zagen onlangs twee nieuwe stripalbums van Johannes van de Weert het daglicht.

Wat heeft de kraakbeweging opgeleverd en wat hebben we er nu nog aan? Als het aan de meerderheid van de Tweede Kamer ligt is de vraag stellen hem meteen beantwoorden: niets. Toch hebben we het aan kraakacties te danken dat oude stadswijken behouden zijn gebleven en dat er anders over stadsplanning wordt gedacht dan dertig jaar geleden. De kale en technocratisch aangelegde Wibautstraat in Amsterdam is een levend bewijs van hoe PvdA-bestuurders destijds over de stad dachten.

Andere voorbeelden zijn de vele kleine theatertjes en kleinschalige podia die de kraakbeweging in de loop van de jaren heeft opgeleverd. Cultuuruitingen. In stripvorm is dat goed te zien in het werk van Johannes van de Weert met zijn RedRat strips. De feestdag, het tweede deel van de roemruchte avonturen van RedRat, ontstond in 1980 naar aanleiding van de rellen tijdens de kroning van Beatrix, in de strip ‘Beapix’ genaamd, op 30 april van dat jaar.

Ironie en cynisme

De uitgaven werden verzorgd door Stichting Raket uit Rotterdam, die gelieerd was aan de kraakbeweging. De strip werd uitgegeven in eenvoudige zwart-wit lijntekeningen, waarbij RedRat samen met andere ratten en woelmuizen de ‘linkse rakkers’ waren, terwijl de ‘kapitalisten’ werden getekend als varkens. De tekenstijl was rudimentair, eenvoudig, enigszins gehaast en nonchalant. Maar tegelijk ook weer heel precies en uiterst zorgvuldig.

De strips van RedRat brengen in het begin van de jaren ’80 het leven van krakend en actievoerend Nederland in beeld. RedRat loopt in de albums deel 1 tot en met 10 dwars door het strijdtoneel en geeft ironische en cynische commentaren op de samenleving en op de acties tegen woningnood en onrecht. RedRat is bepaald geen held, eerder een onschuldige voorbijganger die door maatschappelijke strubbelingen van hot naar her, en van het kastje naar de muur wordt gedreven.

Ik herinner me een nummer waarin RedRat Berlijn bezoekt, waarna je hem vervolgens door Kreuzberg, Oost-Berlijn en de Kurfürstendam ziet lopen. De verschillende strijdtonelen worden weliswaar afstandelijk maar tegelijk op betrokken wijze getekend. Steeds heb je het idee dat RedRat zich in geen van deze gebeurtenissen ook echt thuis voelt. Hij observeert vooral.

Het laatste dubbele deel van RedRat verscheen in 1983. “Destijds had ik het idee dat ik alles wel zo’n beetje gezegd had, voor zover het de avonturen van RedRat betrof. Tien delen vond ik ook wel genoeg, was toe aan ander tekenwerk”, vertelt Van de Weert. In 1984 verscheen van zijn hand het stripboek Uitverkoop!, over de opkomst van de NSB in de jaren ’30. Twee jaar later maakte hij No pasaran!, een stripverhaal over Nederlanders ten tijde van de Spaanse burgeroorlog in 1936.

Nieuwe avonturen

Groot was mijn verrassing toen onlangs RedRat deel 11 en 12 van de drukpers rolde. Na meer dan 25 jaar gesappel aan de onderkant van de samenleving beleeft mijn stripheld van weleer nieuwe avonturen! RedRat voelt zich nog steeds niet thuis in de grote stad. Van zijn oude idealen is niet veel terecht gekomen. Hij aanschouwt met verbazing levensgrote reclameborden die tot consumptie oproepen en probeert zijn leven zin te geven door New Age cursussen te volgen in de ‘KlooiBibio’.

In de ‘Spirituele Krijgersgroep’ probeert RedRat met oerstrijdkreten vanuit zijn binnenste het oude krakersgevoel weer bij zichzelf op te roepen. Maar hij voelt zich nog steeds alleen. Als hij op straat een kraker meent te herkennen en deze begroet met ‘hoi’, krijgt hij als antwoord: ‘Bek houwe! Ouwe lul! Fascist’. Zijn ouders zitten alleen nog maar achter het internet en kijken TeeVee. Als hij na een zoektocht naar zichzelf uiteindelijk met een speer de straat op loopt, wordt hij op grond van de nieuwe terreurwetten opgepakt door een anti-terreurteam.

Hilarisch zijn de gebeurtenissen in RedRat deel 12 De Spijt, waarin een terugblik op de wilde RaRa-jaren van Snijtand Kippenek wordt opgetekend. [RaRa pleegde in de jaren ’80 en ’90 aanslagen wegens apartheid in Z-Afrika en het Nederlandse asielbeleid –red.] De oude krakers lopen met spijtgevoelens door de strip en ‘Feekske Helsema’ roept op TeeVee nog eens dat het “ontzettend fout” is geweest wat ze destijds allemaal hebben gedaan.

RedRat beleeft de aanslagen van de Duitse guerrillaorganisatie Rote Armee Fraktion (RAF) op warenhuizen en de ‘onteigening van geld’ opnieuw, samen met terroriste Ulrike. Na de arrestatie wordt hij bevrijd en gaat hij er vandoor achter op de scooter van Ulrike. Ze duiken onder op een zolder. Uiteindelijk verlaat Ulrike hem met achterlating van een briefje: “RedRat, ik moet verder, maar der Kampf geht weiter, Ulrike.”

Ondanks de onmiskenbare flirt met de gewelddadige jaren ’80 en de RAF is de strip zelfkritisch en beschouwelijk. De kritiek op de multiculturele samenleving wordt er net zo ironisch in beschreven als de neoliberale uitwassen van de jaren ’90. Daardoor is de strip aan te bevelen voor zowel fortuynistische oudkrakers, modepunks, babypunks, oudlinkse actievoerders als nieuwe lichting.

Aktiesyndroom

In zijn woning in Amsterdam-Oost leg ik Johannes van de Weert de vraag voor of hij à la Wijnand Duyvendak in De Spijt last heeft van een ‘posttraumatisch aktiesyndroom’. Daar moet hij wat meewarig om lachen. “Hoe kan je nu achteraf zeggen dat het helemaal nergens goed voor was? Ik kwam naar Amsterdam en er waren duizenden krakers bezig een alternatief leven op te bouwen. Theaters, sauna’s bioscopen en restaurants. Allemaal in eigen beheer en met een enorm positieve sfeer. Ook dát was kraken.”

Die sfeer van weleer is wat Van de Weert betreft totaal verdwenen. “Amsterdam is zo vreselijk commercieel en vervreemdend geworden. De tijd van de alternatieve subcultuur is echt voorbij. Ik woon weliswaar nog steeds in Amsterdam-Oost, maar het is mijn wijk niet meer. De bevolkingssamenstelling is dusdanig veranderd, dat een sociaal leven in de wijk niet meer plaatsvindt. Tenminste, niet iets waar ik bij betrokken ben.”

Hij ervaart soms aan den lijve dat krakers hem met verwondering aankijken. “Laatst zag ik een punker met een tekening van mij op zijn T-shirt. ‘Die is wel door mij getekend’, denk ik dan. Maar voor die punker ben ik een ouwe lul. Jongerencultuur… het is niet goed daar te lang in te blijven hangen. De huidige kraakcultuur, met hun capuchonnetjes en hun nep-punkkleren is een karikatuur van wat wij ooit zelf bedacht hebben. Krakers bedenken nog maar heel weinig zelf vandaag de dag.”

Gedurende de RedRat-loze jaren heeft Van de Weert onder meer samen met zijn vrouw Mariël zeven boeken in eigen beheer uitgegeven. “Ik verzorgde de tekeningen, zij schreef de begeleidende teksten.” Het werk gaat onder meer over hun kindertijd, en over Zen die een wandeling maakt door de bergen. In deel 11 van RedRat behandelt Van de Weert onder meer yoga, sjamanendans en jezelf ontdekken.

“Ben jij dat soms zelf, die bij spiritueel centrum ‘KlooiBibio’ naar binnen stapt?”, wil ik weten. Van de Weert: “Ik heb in de jaren ’90 in Oibibio van Ronald Jan Heijn gewerkt. Voor mij ging het al snel teveel de commerciële kant op. Bedrijven lieten hun personeel daar trainen. Vreselijk. Je mag van dat soort esoterische trainingen natuurlijk geen handel maken. Maar ik heb er wel de inspiratie voor Het Heimwee mee opgedaan.”

RAF sympathisant

Wat voor weerslag de affaire ‘Kippenek’ met Duyvendak op de tekenaar zelf heeft gehad, die immers als zanger van de Rotterdamse punkband Rondos in de jaren ’80 zijn sympathieën voor de gewapende Duitse guerrillaorganisatie Rote Armee Fraktion (RAF) niet onder stoelen of banken stak, laat zich raden. Als 17-jarige verbleef hij in Berlijn waar op dat moment huisdoorzoekingen plaatsvonden bij sympathisanten van de RAF.

“Fascinerend vond ik dat”, zegt Van de Weert. “Ik beschouw de activiteiten van de RAF als verzet tegen het onverwerkte nazi-verleden. Nazi-rechters werden gewoon na de oorlog weer in de rechtbanken aan het werk gezet. De jeugd van na 1968 kwam daar terecht tegen in opstand.” Maar het bleef altijd bij het koesteren van warme sympathieën. “Het dodelijke geweld van de RAF ging mij veel te ver. Ik ben tekenaar, geen terrorist.”

Naast zijn tekenwerk geeft Van de Weert lezingen over Germaanse mystiek, runentekens en esoterie binnen het christendom. “Dat ik Germaanse runentekens interessant vind, klinkt natuurlijk heel verdacht. Maar ik hou mij daar nu eenmaal mee bezig. Ik heb überhaupt wel wat met de Duitse geschiedenis.”

Onlangs verscheen Black and White Statement, een verzamel cd-box van de Rondos, een herinneringsuitgave met foto’s, teksten, muziek en striptekeningen die het Rondos-collectief destijds in hun Rotterdamse kraakpand gemaakt heeft. Prachtig samengesteld, en met nostalgische waarde voor alle punkfans. Wat mij stoort zijn de hamer en sikkel als illustratie op de box. “Dat moet je als popart-illustratie uit de toenmalige tijd zien”, verklaart Van de Weert. “Het is geen oproep om de communistische tijden weer te doen herleven.”

Op dit moment interesseert Van de Weert zich helemaal niet meer voor politiek. Hij leest ook geen kranten. “Al het Haagse gedoe is voor mij banaal. Ik probeer iets goed met mijn eigen leven te doen. Zoveel mogelijk in zelfbeheer en zo weinig mogelijk commercieel. In die zin zijn de idealen wel helder gebleven. Er volgen ook nieuwe RedRat stripalbums. Het gaat gewoon door.”

De Avonturen van RedRat deel 11 en 12, ‘het heimwee’ en ‘de spijt’. Uitgeverij Papieren Tijger. ISBN 9789067282369. 72 pagina’s. € 15,-.

A Black & White Statement. Een verzamelbox met 2 cd’s + 4 boekwerken.

Dat kwam jullie natuurlijk heel erg rauw op het dak vallen. De beschuldiging aan het adres van Daniël Cohn Bendit, dat die 34 jaar geleden in zijn boek, pedofiele teksten geschreven heeft. En dan moet je nog bedenken, dat ik een groot bewonderaar van de Rode Dany ben. Toen we in 1980 op de barricades van de Vondelstraat stonden, kwam Daniël Cohn Bendit helemaal uit Frankfurt om met de krakers te praten. Hij dacht misschien dat de revolutie opnieuw uitgebroken was. Helaas lag ik toen net te slapen.

Als er nu échte Europese verkiezingen zouden zijn, waarbij je ook kandidaten van andere landen kon stemmen, dan zou ik serieus overwegen om Daniël Cohn Bendit te stemmen. En veel andere Nederlanders zouden Filip de Winter stemmen, of één van die Berlusconi flitjes. Je moet toch wát!!

De beschuldiging aan het adres van Daniël Cohn Bendit kwam voor het eerst in 2001 van Bettina Röhl, de dochter van de beroemde Duitse terroriste Ulrike Meinhof. Ze vindt, dat de revolutionairen van ’68 en de heimelijke symphatisanten van de RAF en Beweging 2e Juni, nu hun verantwoordelijk moeten nemen en hun daden moeten opbiechten. Joschka Fischer wordt door haar ervan beschuldigd dat hij in een woongroep met terroristen heeft gewoond en dat hij stenen naar politieagenten heeft gegooid. Over Daniël Cohn Bendit schrijft ze in de Bild-Zeitung over de pedofiele passages in zijn boek “Le Grand Bazar”.

Waarom is Bettina Röhl zo gefrustreerd over haar jeugd en over de daden van haar moeder? Wie zijn haar ouders Ulrike Meinhof en Klaus Rainer Röhl eigenlijk? In de jaren vijftig zijn Klaus Rainer en Ulrike lid van de verboden communistische partij KPD. Later behoren ze bij de Duitse elite en wonen in het sjieke Hanburgse Blankenese. De studenten van de ’68 revolte komen bij hen aan huis. De studentenleider Rudi Dutschke leert schieten in de kelder van de Röhls. Klaus Rainer geeft het blad linkse blad Konkret uit. Ulrike Meinhof komt op de televisie en maakt discussieprogramma’s.

Tot dan toe nog niets aan de hand. Totdat de journaliste Ulrike Meinhof een interview met de gevangen terrorist Andreas Baader maakt en verliefd op hem wordt. Ze helpt hem bevrijden en gaat er met de terrorist vandoor. Het zorgrecht voor de tweeling Bettina en Regine wordt voorlopig aan de vader toegekend. De terroristische vrienden van Ulrike Meinhof helpen mee de kinderen te ontvoeren en naar Sicilië te brengen. De zeven jaar oude kinderen wonen enkele maanden bij een hippie-paar op het strand. Intussen worden plannen gesmeed om de kinderen in Palestijns kinder-trainingskamp in Libanon op te laten voeden. Yasser Arafat hoort echter van deze plannen en steekt er een stokje voor. Het zou zijn contacten met de ondergrondse communistische partij in gevaar brengen.

De vader hoort van een ex-lid van de RAF waar zijn kinderen verblijven en laat de kinderen terug ontvoeren. Daarna leiden de kinderen een normaal burgerlijk leven en Bettina maakt het Gymnasium af. Ze wordt journaliste en neemt 30 jaar later wraak.

In 2002 hoort de tweeling dat de hersenen van hun moeder Ulrike Meinhof nog in de Universiteitskliniek van Magdeburg worden bewaard voor nader onderzoek. Een hersenoperatie in 1962 zou de gedragsverandering van Ulrike hebben veroorzaakt. De tweeling eist echter dat de hersenen alsnog bij het lichaam van hun moeder wordt begraven.

Ik weet niet wat jullie ervan denken, maar ik kan me de woede van Bettina Röhl wel een beetje voorstellen.

Zie ook: interview met Ulrike Meinhof hieronder:

Ulrike Meinhof 2 juni 1967 over de studentenbeweging:

Ulrike Meinhof over de dood van Beno Ohnesorg. In 2009 blijkt overigens dat de student door een agent van de DDR is doodgeschoten.

In 1967 denkt Ulrike Meinhof nog, dat Kurras, de moordenaar van Benno Ohnesorg, een idiote politieagent is.

Gepubliceerd op 8 juni 2009

De Rote Armee Fraktion.

Met de oprichting van de RAF, de ‘Rote Armee Fraktion’ of ‘Baader-Meinhof-Groep’ in 1969 begon één van de zwartste bladzijden in de naoorlogse geschiedenis van West-Duitsland. In de zogenoemde ‘Duitse herfst’ van 1977 werd de West-Duitse samenleving opgeschrikt door terreurdaden die hun weerga niet kenden: achtereenvolgens de moord op de directeur van de Dresdner Bank, Jürgen Ponto, de ontvoering – met dodelijke afloop – van de werkgeversvoorzitter Hanns-Martin Schleyer, de kaping van een Lufthansa vliegtuig door met de RAF samenwerkende Arabische terroristen en de drievoudige zelfmoord van de RAF-kopstukken: Andreas Baader, Gudrun Ensslin en Jan-Carl Raspe. Anderhalfjaar daarvoor had Ulrike Meinhof zichzelf al in haar cel om het leven gebracht.

In dit boek wordt het ontstaan van de RAF verklaard vanuit de context van het naoorlogse West-Duitsland. Daarnaast worden de twee grondleggers van deze terreurgroep, Andreas Baader en Ulrike Meinhof, geportretteerd. De vraag hoe het kwam dat zij tot het uiterste gingen om hun politieke doelstellingen te realiseren, vormt daarbij het uitgangspunt.

Margreet den Buurman is literatuurwetenschapper en publiceerde eerder bij Aspekt de verhalenbundel In de greep van Houdini. Daarnaast vertaalde zij uit het Duits o.m. Hitlers religie van Michael Hesemann, Skull & Bones van Andreas von Rètyi en Mijn land van duizend heuvels van Hanna Jansen.

Auteur: Margreet den Buurman
Paperback
195 pagina’s | Uitgeverij Aspekt B.V. | mei 2009

In 1997 werden de hersenen van RAF-lid Ulrike Meinhof onderzocht. De publiciteit rond dit onderzoek maakte de pers nieuwsgierig naar de hersenen van drie andere RAF-leden. Die bleken echter onvindbaar te zijn. Een complot of Duitse ‘Ungründlichkeit?

1In de nacht van 2 april 1968 vliegen twee warenhuizen in Frankfurt am Main in brand. Er vallen geen slachtoffers. De brandstichters: Andreas Baader en Gudrun Ensslin. Zij verklaren met hun daad tegen de “volkerenmoord in Vietnam” te protesteren.

Het tweetal vlucht naar Frankrijk, maar bij zijn terugkeer naar de Bondsrepubliek Duitsland in 1970 wordt Baader opgepakt en vastgezet. Lang zal zijn gevangenschap niet duren.

Kort na zijn arrestatie bevrijden Ensslin en een groep handlangers hun kompaan Baader met geweld. Vanaf dat moment besluiten Baader en zijn aanhangers een militante radicaal-linkse organisatie te vormen. De Rote Armee Fraktion is geboren. 

De jaren zestig en het studentenprotest
De RAF komt voort uit de studentenprotestbeweging die in Duitsland – net als in andere Westerse landen – met veel rumoer tegen de oudere generatie schopt, het materialisme afkeurt, de rechtstaat bestrijdt en tegen de oorlog in Vietnam protesteert.

De beweging is in Duitsland een bonte mix van anarchisten, pacifisten en radicalen. Eind jaren zestig splitst de beweging zich. Een deel wil hervormingen afdwingen met vreedzame, democratische middelen. Het andere deel radicaliseert en omarmt het geweld.

In die tijd ontstaan er talloze extreem-linkse splintergroepen die bereid zijn geweld te gebruiken. Maar geen van die groepen gaat zo ver als de Rote Armee Fraktion.

Tomeloze terreurcampagne
De RAF krijgt onder meer publicitaire steun van Ulrike Meinhof, schrijfster van een links studentenblad en lid van de verboden Kommunistische Partei Deutschlands. Al snel heet de RAF in de volksmond de Baader-Meinhof-Gruppe.

In de ogen van de RAF is Duitsland een politiestaat die geregeerd wordt door fascisten. In de woorden van Ensslin: “Geweld kan alleen met geweld worden beantwoord. Dit is de generatie van Auschwitz – met hen kan men niet discussiëren.” 

De RAF neemt haar werk bloedserieus. Baader, Meinhof, Ensslin en andere aanhangers gaan op trainingskamp bij de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO van Yasser Arafat.

Bij terugkomst in de West-Duitsland beginnen ze een tomeloze terreurcampagne. In 1971 overvallen ze banken om hun activiteiten te financieren. Daarna richt hun geweld zich op politieke doelen: Amerikaanse legerbases, politiebureaus en rechters. Verschillende mensen komen om het leven.

De eerste generatie sterft
In 1972 lijkt een einde aan het geweld te komen als de Duitse politie de harde kern van de RAF arresteert. Baader, Ensslin en Meinhof belanden achter de tralies.

De Duitse overheid neemt extreme maatregelen om de groep te isoleren. Er worden aparte cellen voor ze gebouwd, gesprekken met advocaten worden afgeluisterd en soms mogen de verdachten helemaal geen advocaat zien.

De gevangen leden van de RAF verzetten zich tegen hun behandeling. Tussen 1974 en 1977 plegen ze zelfmoord of overlijden na een hongerstaking. Irmgard Möller, de enige van de eerste generatie die overleeft, heeft overigens altijd beweerd dat gevangen RAF-leden vermoord zijn door de Duitse regering.

Een nieuwe generatie staat op
Het geweld houdt echter niet op. Midden jaren zeventig staat een tweede generatie op en in 1977 bereikt het terrorisme van de RAF een nieuw hoogtepunt. Het eerste slachtoffer dat jaar is de hoogste procureur-generaal bij het Hooggerechtshof in Karlsruhe, Siegfried Bubeck. Bijna vier maanden later brengt de RAF Jürgen Ponto, directeur van de Dresdner Bank, om het leven.

Maar de meest spectaculaire terreurdaad is gewelddadige ontvoering van werkgeversvoorzitter Hans-Martin Schleyer, in september van dat jaar. Zijn vier begeleiders komen om in een kogelregen en Schleyer wordt in een grote rieten mand naar een schuiladres in Den Haag gesmokkeld. Duitsland is wekenlang in de ban van de ontvoering.

In de herfst van 1977 loopt de spanning verder op wanneer vier Arabische terroristen een toestel van Lufthansa kapen. De kapers eisen dat de Duitse regering gevangen RAF-leden vrijlaat. Maar bondskanselier Schmidt weigert te onderhandelen.

Een Duitse anti-terreureenheid ontzet op 18 oktober het vliegtuig en doodt op één na alle kapers. Als reactie brengt de RAF Schleyer om het leven. Zijn levensloze lichaam wordt de volgende dag in het Franse Mulhouse gevonden.

Het einde van de RAF
Na de ‘Duitse herfst’ van 1977 is de Rote Armee Fraktion over haar hoogtepunt heen. Veel oudgedienden leggen de wapens neer en duiken onder in de DDR. Een derde generatie staat op, maar die zal een stuk minder actief blijken.

Op 27 maart 1993 vindt een aanslag plaats op de nieuwbouw van en gevangenis in Weiterstadt. De schade is groot (ruim 60 miljoen euro), maar er vallen geen gewonden. Het zou de laatste gewelddadige actie van de RAF zijn.

Vijf jaar later, op 20 april 1998, ontvangt het persbureau Reuters een verklaring waarin de Rote Armee Fraktion aankondigt zichzelf op te heffen. “Bijna 28 jaar geleden, op 14 mei 1970, ontstond tijdens een bevrijdingsactie de RAF. Vandaag beëindigen wij dit project. De stadsguerrilla in de vorm van de RAF is nu geschiedenis.”

Der Baader Meinhof Komplex

Berlijn 1967. Door Amerikaanse anti-oorlog bewegingen geïnspireerde studenten gaan de straat op om te protesteren tijdens het bezoek van de Iraanse Sjah. Het protest wordt echter neergeslagen door de agenten van de Sjah en heeft ingrijpende gevolgen. Vanuit haar huiskamer volgt Ulrike Meinhof (Martina Gedeck) de ontwikkelingen en besluit dat er iets moet gebeuren. Ze komt in contact met de extremistische Andreas Baader (Moritz Bleibtreu) en beide vormen vanaf dat moment de ‘Rote Armee Fraktion’.

De film uit 2008

Duitsland / Frankrijk / Tsjechië
Drama / Misdaad
150 minuten

geregisseerd door Uli Edel
met Martina Gedeck, Moritz Bleibtreu en Johanna Wokalek

Duitsland, 1970. Bomaanslagen, het dreigende terrorisme en angst bedreigen de grondvesten van de jonge Duitse democratie. De geradicaliseerde Nazi-kinderen, geleid door Andreas Baader, Ulrike Meinhof en Gudrun Ensslin strijden een gewelddadige oorlog tegen het nieuwe fascisme: het Amerikaanse imperialisme, gesteund door de Duitse formatie. Baader, Meinhof en Ensslin vormen der Rote Armee Fraktion (RAF), met als doel het creëren van een meer menselijke samenleving. Bij het nastreven van hun ideal… (lees verder…)

Naar aanleiding van de 30 jarige herdenking van de dood, in de gevangenis, van twee RAF kopstukken en de dood, op weg naar het ziekenhuis van een derde, is het van belang, stil te staan bij de vraag, of er sprake is van zelfmoord of buitengerechtelijke executies. Bovendien zijn de destijds door de Duitse Overheid genomen ”anti-terreur en detentiemaatregelen” in strijd met de mensenrechtenregels

De burgerlijke pers heeft, zoals te verwachten viel, het feit dat 30 jaar geleden de “Duitse herfst” van 1977 (de RAF-Offensive en de moorden van Stammheim) plaatsvond, aangegrepen voor een algehele afrekening met de politiek van het gewapend verzet en haar (voormalige) representanten in de “BRD”. Maar ook onze eigen scene zou zich met bovengenoemd thema (RAF/gewapende strijd/ Stammheim) bezig dienen te houden en haar eigen conclusies hieruit dienen te trekken. (lees verder…)

Vier keer hebben leden van de RAF op Nederlandse bodem vuurgevechten geleverd met de politie. Het kostte drie Nederlanders het leven. De schietpartijen waren ‘ongelukjes’. De RAF is nooit van plan geweest in Nederland aanslagen te plegen of banken te overvallen.

Voor de Rote Armee Fraktion was Nederland vooral een Rückzugsgebiet, een toevluchtsoord. Hetzelfde gold bijvoorbeeld voor Frankrijk, waar Andreas Baader onderdook nadat hij in mei 1970 door Ulrike Meinhof uit de gevangenis was bevrijd. De RAF besloot in Nederland en Frankrijk geen gewelddadige activiteiten te ontplooien in de hoop dat ze daar door de politie met rust zou worden gelaten. RAF-leden huurden in Nederland onopvallende appartementen, zogeheten konspirative Wohnungen, waar ze zich regelmatig schuilhielden en nieuwe acties beraamden.

Al vóór de RAF was opgericht kwamen linkse extremisten graag naar Amsterdam, vooral om drugs te gebruiken en te kopen. Bernward Vesper, echtgenoot van RAF-oprichtster Gudrun Ensslin en vader van haar kind, schrijft daarover in zijn onvoltooide, postuum verschenen autobiografische essay ‘Die Reise’. Ook Peter-Jürgen Boock van de tweede generatie van de RAF vertelt in de boeken die hij in de jaren negentig schreef over zijn vroege bezoeken aan Amsterdam en andere Nederlandse steden. Daar deed hij de drugsverslaving op die later enkele RAF-leden fataal zou worden. (lees verder…)

Denkbeelden en debatten.

Welke rol speelt geweld in de politiek? In Duitsland is daar als in geen ander land over nagedacht. Radicalen van links en rechts raakten gedurende de twintigste eeuw steeds opnieuw in de verleiding om met geweld een politieke oplossing te forceren. De traditie van het Duitse idealisme bleek te sterk. Taaie autocratische structuren lieten zich gelden. De gebroken verhouding tot de Duitse natie eiste haar tol. Het onvoltooide, beschamende verleden drong tot zuivering door geweld. Auteurs uit Nederland, Duitsland en Oostenrijk schrijven over deze Duitse worsteling met politiek geweld. Het gaat onder meer over de verwerking van traumatische geweldservaringen in de Eerste Wereldoorlog en het Derde Rijk, over geweld in de politieke arena van de Republiek van Weimar en over Rudi Dutschke, de RAF en de linkse kritiek op het ‘geweld der kameraden’. Nieuwe perspectieven op geweld worden betrokken op de Duitse geschiedenis, vanuit historisch, filosofisch, politicologisch en sociologisch standpunt.

Paperback Auteurs: Jacoo Pekelder & Frits Boterman (red.)
386 pagina’s | Mets en Schilt Uitgevers | maart 2005